CIELO

XI Coloquio Internacional de Estudios Latinoamericanos de Olomouc (CIELO-11) 

Simpoiesis de cuerpos (in)visibles: figuraciones de cuerpos humanos y no humanos en literatura, cine, teatro y artes visuales

7-9 de mayo de 2026

“Y el hecho es que nadie, hasta ahora, ha determinado lo que puede el cuerpo. (…) Pues nadie hasta ahora ha conocido la fábrica del cuerpo de un modo lo suficientemente preciso como para poder explicar todas sus funciones, por no hablar ahora de que en los animales se observan muchas cosas que exceden con largueza la humana sagacidad.” Estas palabras de Spinoza probablemente señalaron posibles caminos para volver a centrar la atención en el cuerpo más allá de lo humano en nuevos contextos y relaciones culturales, invitando al debate sobre sus nuevas significaciones.

Para desarrollar estas reflexiones consideramos propicio el término “simpoiesis”, utilizado por atomistas y presocráticos para estudiar el universo físico en su compleja interacción de relaciones, así como en la literatura y las artes. En nuestro contexto nos servirá la observación de Donna Haraway, para quien la simpoiesis es sobre todo “una palabra propia de sistemas complejos, dinámicos, receptivos, situados e históricos. Es una palabra que significa «crear mundo juntos», en compañía.”

En los últimos años, ha venido adquiriendo más fuerza el discurso crítico tanto de las ciencias naturales como de las humanidades, del antropocentrismo en la crítica ecológica tradicional, de los paradigmas de la cultura humana o la figuración humanista. Se opera frecuentemente con los términos “antropoceno” (Crutzen) o “capitaloceno” (Malm), vinculados a una visión profundamente negativa y a otros términos como “solastalgia” o “extractivismo”. El objetivo del coloquio, sin embargo, no parte de la urgencia de alterar radicalmente los saberes humanistas y su cultura. Más que una reflexión negativa, en nuestro caso convendría una discusión en el marco conceptual del “simbioceno” propuesto por el filósofo ambiental Glenn Albrecht como una alternativa orientada a un acuerdo de la coexistencia simbiótica o interdependencia entre los seres humanos y su entorno, así como su plasmación “simpoiética” en la literatura y otras artes.

A nuestro debate contribuye notablemente el hecho de que las últimas décadas registremos la rehabilitación de la corporalidad en el arte junto con la apertura a la interacción y co-creación entre múltiples agentes (tecnológicos, biológicos etc.). El cuerpo se manifiesta como parte inherente de la obra del arte. La vuelta al cuerpo es un proceso de subjetivación y la complicada aprehensión de la identidad, aún más compleja en la era del cuestionamiento de la humanidad. De ahí surge la propuesta de exploración y figuración del cuerpo humano como “lugar de las imágenes” (Belting). En este contexto, Jean-Luc Nancy entiende el cuerpo como “todo un corpus de imágenes que pasan de un cuerpo a otro.” Por su lado, Meri Torras Francés se refiere al cuerpo humano “como el fantasma que recorre el pensamiento occidental, en la frontera misma de su in/visibilidad, como un juego dinámico de presencias ausentes y ausencias presentes, constituido por los códigos que nos posibilitan reconocernos como otro y con el otro.” En este punto proponemos ir más allá y reflejar ese cuerpo humano en interacción no solo con otros cuerpos humanos, sino también con otras entidades (animales, plantas). Por ejemplo, Brian Massumi, basado en investigaciones recientes que subrayan la creatividad en la naturaleza y la “artisticidad”, propone repensar la propia naturaleza del instinto y, así, la propia animalidad, restituyendo lo humano en el continuum animal. La filósofa Vinciane Despret, por su lado, parte de las ideas de Spinoza para hablar de algunas investigaciones sobre el acercamiento corporal a los animales, la “interfisiología” (ciencia de agenciamiento de cuerpos), sobre la posibilidad de devenir, pero “no exactamente de devenir el otro en la metamorfosis, sino con el otro, no para sentir lo que el otro piensa o siente (…) sino para acoger y crear, de alguna manera, la posibilidad de inscribirse en una relación de intercambio y de proximidad que no tiene nada de una relación de identificación.”

Ejes temáticos para reflejar las figuraciones del cuerpo:

  1. Deformación y metamorfosis de cuerpos (de humanos, animales, plantas)
  2. Cuerpo y mito
  3. Cuerpo y performatividad
  4. Cuerpos y experiencias límites

Información e inscripción

Son bienvenidas todas las ponencias relacionadas con los ejes temáticos definidos. Los interesados pueden enviar su resumen a través del formulario de inscripción (máximo 300 palabras).La duración de las comunicaciones será de 20 minutos.
La fecha límite para el envío de propuestas es  el 15 de  febrero de 2026.
El plazo para comunicar la aceptación de las propuestas será el 1 de marzo de 2026.

Lenguas de trabajo: español y portugués

Cuota de inscripción: 180 euros (doctorandos 120 euros)

Comité organizador: Daniel Nemrava, Zuzana Jurajdová, Markéta Riebová, Jakub Hromada, Zuzana Burianová, Diego Samuelle Guillén.


Correo electrónico: cielo@upol.cz

Formulario de inscripción  

Transporte a la ciudad de Olomouc

Hay varias formas de llegar a la ciudad de Olomouc a partir de los aeropuertos más cercanos: Bratislava, Brno, Ostrava, Praga y Viena. Ofrecemos a continuación información sobre cómo llegar.

Desde Praga

Deben tomar el autobus Airport Express en la parada frente a la terminal 1 hasta la estación central de trenes, que es la última parada. Las compañias de trenes con conexión a Olomouc son Česke dráhy, Leo Express y Student Agency. La duración del viaje es de dos hora y media, aproximadamente.

Desde Viena

La mencionada compañía Student Agency ofrece conexiones diarias de autobús con la ciudad de Olomouc (con transbordo en Brno). La compañía Tiger Express conecta diariamente el aeropuerto de Viena con la ciudad de Olomouc. El viaje tiene una duración aproximada de tres horas y media.

Alojamiento

Los participantes al evento pueden alojarse en la residencia universitaria "General Svobody", recomendamos hacerlo cuanto antes, ya que la disponibilidad de habitaciones es limitada. Para concretar la reserva es preciso comunicarse con la recepción (en inglés): hotel@upol.com.

Recomendamos, además, las siguientes opciones:

 

Mapa:


XI Colóquio Internacional de Estudos Latinoamericanos de Olomouc (CIELO-11) 

Simpoiesis de corpos (in)visíveis: figurações de corpos humanos e não humanos na literatura, no cinema, no teatro e nas artes visuais

7-9 de maio de 2026

“Com efeito, ninguém até aqui determinou o que o corpo pode. (...) Pois até aqui ninguém conheceu a estrutura do corpo tão acuradamente que pudesse explicar todas as suas funções, para não mencionar o fato de que nos animais são observadas muitas coisas que de longe superam a sagacidade humana.” Essas palavras de Spinoza provavelmente apontaram caminhos possíveis para voltar a centrar a atenção no corpo para além do humano, em novos contextos e relações culturais, convidando ao debate sobre seus novos significados.

Para desenvolver essas reflexões, consideramos oportuno o termo “simpoiesis”, utilizado por atomistas e pré-socráticos para estudar o universo físico em sua complexa interação de relações, assim como empregado na literatura e nas artes. Em nosso contexto, é pertinente a observação de Donna Haraway, para quem “simpoiesis” é, sobretudo, “uma palavra apropriada para sistemas complexos, dinâmicos, receptivos, situados e históricos. É uma palavra que significa «configurar mundo de maneira conjunta», em companhia.”

Nos últimos anos, tem ganhado mais força o discurso crítico tanto das ciências naturais quanto das humanidades, do antropocentrismo presente na crítica ecológica tradicional, dos paradigmas da cultura humana ou da figuração humanista. Têm-se utilizado com frequência termos como “antropoceno” (Crutzen) ou “capitaloceno” (Malm), associados a uma visão profundamente negativa e a outros conceitos como “solastalgia” ou “extrativismo”. O objetivo do colóquio, no entanto, não parte da urgência de alterar radicalmente o saber humanista e sua cultura. Mais do que propor uma reflexão de caráter negativo, busca-se fomentar uma discussão no âmbito conceitual do “simbioceno”, proposto pelo filósofo ambiental Glenn Albrecht, como uma alternativa voltada para um acordo de coexistência simbiótica e de interdependência entre os seres humanos e seu ambiente, assim como sua concretização “simpoiética” na literatura e nas outras artes.

Contribui de forma significativa para nosso debate o fato de que, nas últimas décadas, temos assistido à reabilitação da corporeidade na arte, acompanhada pela abertura à interação e à cocriação entre múltiplos agentes (tecnológicos, biológicos etc.). O corpo manifesta-se como parte inerente da obra de arte. O retorno ao corpo constitui um processo de subjetivação e de complexa apreensão da identidade, ainda mais complexa na era do questionamento da humanidade. Daí surge a proposta de explorar e figurar o corpo humano como “lugar das imagens” (Belting). Nesse contexto, Jean-Luc Nancy entende o corpo como “todo um corpus de imagens que passam de um corpo a outro”. Por sua vez, Meri Torras Francés refere-se ao corpo humano “como o fantasma que percorre o pensamento ocidental, na própria fronteira de sua in/visibilidade, como um jogo dinâmico de presenças ausentes e ausências presentes, constituído pelos códigos que nos permitem reconhecer-nos como outro e com o outro”. Neste ponto, propomos ir mais além e refletir sobre o corpo humano em interação não apenas com outros corpos humanos, mas também com outras entidades (animais, plantas). Brian Massumi, por exemplo, com base em pesquisas recentes que ressaltam a criatividade e a “artisticidade” na natureza, propõe repensar a própria natureza do instinto e, consequentemente, a própria animalidade, restituindo o humano ao continuum animal. A filósofa Vinciane Despret, por sua vez, inspira-se em Spinoza para refletir sobre investigações que abordam a aproximação corporal aos animais, a “interfisiologia” (ciência de agenciamento de corpos), sobre “a possibilidade de se tornar não exatamente o outro na metamorfose, mas com o outro, não para sentir o que o outro pensa ou sente (…), mas para de algum modo receber e criar a possibilidade de se inscrever em uma relação de troca e de proximidade que nada tem a ver com uma relação de identificação.”

Eixos temáticos para refletir sobre as figurações do corpo:

  1. Deformação e metamorfose de corpos (humanos, animais, vegetais)
  2. Corpo e mito
  3. Corpo e performatividade
  4. Corpos e experiências-limite

Información e inscripción

São bem-vindas todas as comunicações relacionadas aos eixos temáticos definidos. Os interessados podem enviar seu resumo por meio do formulário de inscrição (máximo de 300 palavras). A duração das comunicações será de 20 minutos.
O prazo para envio de propostas é 15 de fevereiro de  2026.
O prazo para comunicação da aceitação das propostas será 1 de março de 2026.

Idiomas de trabalho: espanhol e português

Taxa de inscrição: 180 euros (doutorandos: 120 euros)

Comitê organizador: Daniel Nemrava, Zuzana Jurajdová, Markéta Riebová, Jakub Hromada, Zuzana Burianová, Diego Samuelle Guillén.


E-mail: cielo@upol.cz

Formulário de inscrição

Transporte à cidade de Olomouc

Existem várias maneiras como chegar à cidade de Olomouc a partir dos aeroportos mais próximos: Bratislava, Brno, Ostrava, Praga ou Viena. À continuação oferecemos informação sobre como chegar.

Desde Praga

Devem apanhar o autocarro Airport Express na paragem que está em frente do terminal 1 até à estação central dos comboios, que é a última paragem. As companhias de comboios com ligação a Olomouc são České dráhy, Leo Express e Student Agency. A duração do percurso são duas horas e meia, aproximadamente.

Desde Viena

A acima mencionada companhia Student Agency oferece conexões de autocarro diárias com a cidade de Olomouc (com transbordo em Brno). A companhia Tiger Express conecta diariamente o aeroporto de Viena com a cidade de Olomouc. A viagem demora aproximadamente 3 horas e meia.

Alojamento

Os participantes do evento podem ficar na residência da Universidade “General Svobody”, recomendamos que façam a sua reserva o mais rápido possível, porque a disponibilidade de quartos é limitada. Para fazer a reserva, deve-se entrar em contato com a recepção (em inglês): hotel@upol.com.

Além disso, recomendamos as seguintes opções:

 

Nastavení cookies a ochrany soukromí

Na našich webových stránkách používáme soubory cookies a případné další síťové identifikátory, které mohou obsahovat osobní údaje (např. jak procházíte naše stránky). My a někteří poskytovatelé námi využívaných služeb, máme k těmto údajům ve Vašem zařízení přístup nebo je ukládáme. Tyto údaje nám pomáhají provozovat a zlepšovat naše služby. Pro některé účely zpracování takto získaných údajů je vyžadován Váš souhlas. Svůj souhlas můžete kdykoliv změnit nebo odvolat (odkaz najdete v patě stránek).

(Technické cookies nezbytné pro fungování stránek. Neobsahují žádné identifikační údaje.)
(Slouží ke statistickým účelům - měření a analýze návštěvnosti. Sbírají pouze anonymní data.)
(Jsou určeny pro propagační účely, měření úspěšnosti propagačních kampaní apod.)